Osmanlı İstanbul'unun tarihi görsel kaynakları arasında, gravür1 ve “perspektif çizimli mekânsal plân (=vendute)” olarak tanımlanan plân-haritaların2 aksine Osmanlı minyatür3 ve haritaları4 çok azdır. Osmanlılar tarafından yapılan İstanbul tasvirlerinin ilk ve en meşhuru Matrakçı Nasuh'un hazırladığı 1537 tarihli Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i Irakeyn isimli eserindeki plândır.5 Lokman b. Seyyid Hüseyin ile Nakkaş Osman'ın sanatkârlarının ortaklaşa hazırladığı,6 şehri 1579'da İstanbul semalarında görünen kuyruklu yıldızla birlikte tek sayfalık betimleme ve 1584-1585 tarihinde hazırlanan Hünernâme'deki7 iki sayfalık plan XVI. yüzyıla ait önemli tasvirlerdir. Pîrî Reis'in Kitâb-ı Bahriye'sinde yer alan, XVI. ve sonraki asırlara tarihlenen İstanbul çizimleri de Osmanlı İstanbul'unun ilk yüzyıllarına ait en önemli görsel kaynaklar arasında yer almaktadır.8 Bunların dışında, İstanbul'un bazı abidevi mimari eserlerini, yönetim merkezlerini ve semtlerini konu alan tasvirler bulunmakla birlikte şehrin tamamını resmeden erken döneme ait Osmanlı minyatürü bulunmamaktadır.9
Günümüze ulaşan en eski Osmanlı İstanbulu haritası Kâtip Çelebi'nin Cihannümâ'sındaki “Şekl-i Haliç ve Konstantiniyye”dir.10 XVII. yüzyılın ortalarına ait bu haritayı II. Mahmud'a sunulan Osmanlı haritacısı Konstantin Kaminar'ın 23 Zilkade 1228/18 Kasım 1813 tarihli İstanbul ve İstanbul Boğazı haritası takip eder.11 Bentlerdeki su tesisleri, Boğaz girişindeki Rumeli ve Anadolu fenerlerinin yerleşim alanlarının da gösterildiği bu haritada Eski Saray ve Ağa Kapısı gibi önemli mekânların yanında suriçi İstanbul'undaki bazı camilerin isimleri de belirtilmiştir. Ancak konumların doğru tanımlanmasında problemler vardır.
Bu yazıya konu olan harita, Mühendishane-i Berrî-i Hümayun öğrencileri tarafından 27 C. 1261/3 Temmuz 1845 tarihinde hazırlanmıştır.12 Harita “1: 2.000 zirâ‘-i Osmânî ölçekli”13 olup, güney ve kuzey olmak üzere iki paftadan ibarettir. Bunlardan güney paftası, İstanbul Boğazı'nın güney kesimlerini kapsar. Suriçi İstanbul ve yakın çevresi bu paftada yer almaktadır. Boğazın Rumelihisarı kuzeyinde kalan ve Rumelikavağı'na kadar uzanan bölümü ise kuzey paftası sınırlarındadır. Güney pafta 152x192 cm. boyutlarındadır. Kuzey pafta da aynı ebatlardadır. Ancak devrinin harita basım tekniği, taşınma ve kullanım kolaylığı için katlamalı yapılmıştır. Güney pafta, katlama yerlerine göre 42, kuzey pafta da 48 parçadır. Renkli olan harita kağıda çizilmiş olup bez üzerine manipule edilmiştir.
Haritanın güneybatısında (sol alt köşe) yer alan künyede haritanın muhtevası, ölçüsü, hazırlayanları ve tarihi belirtilmiştir. Buradaki açıklama şöyledir:
Dârü's- saltanat-ı seniyye olan İstanbul'un hâricinde vâki‘ Zeytinburnu ve Üsküdar'da kâʼin Fenerbahçesi'nden Karadeniz Boğazı'nda vâki‘ Rumeli ve Anadolu fenerlerine varıncaya kadar nefs-i İstanbul'un ve civârında vâki‘ Eyyûb-i Ensarî ve Hasköy ve Kasımpaşa ve Galata ve Beyoğlu ve Tophane ve Beşiktaş ve Üsküdar ve mahall-i sâʼirede mevcûd cevâmi‘-i şerîfe ve mevâki‘-i meşhûre ve kışlâk-ı hümâyûn ve ebniye-i sâʼire ve bi'l-cümle tarîk-i âmm u tarîk-i hâs ve bostân u meydân ve bâğ u bahçe ve iskele ve mevâki‘-i sâʼire ve kurb-i civârında olan baʼzı karyelerin harîta-i mevziʼyesidir ki bu defa Mühendishâne-i Hümâyûn şâkirdânı kulları ma‘rifetiyle ta‘lîm-gûnâ bi'l-hendese mesâha olunarak müceddeden ahz u tersîm olunmuşdur 27 C. 1261. İki bin zirâ‘-i Osmânî mikyâsıdır.
İstanbul şehri ve yakın çevresini gösteren güney paftasının sınırları ana hatlarıyla şöyledir: Paftanın batı sınırı Zeytinburnu'nda Çırpıcı Deresi'nin batısından geçiyor. Doğuda ise sınır Ümraniye'ye kadar uzanıyor. Rumeli ve Anadoluhisarlarını içine alacak şekilde, hisarların hemen kuzeyinden geçen hat haritanın kuzey sınırını teşkil ediyor. Kuzey paftası ise buradan Rumeli ve Anadolu Feneri'ni içine alacak şekilde devam etmektedir. Haritanın güney paftasında doğu-batı istikametinde geniş bir saha gösterilmesine rağmen, kuzey paftasında Boğaz'ın doğu ve batısındaki dar bir şeridi haritada gösterilmiştir. Bu bölümde harita Boğaziçi yerleşmelerini ihtiva etmekte olup, iç kesimlere doğru fazlaca sokulmaz. Zira yerleşmeler Boğaz kıyısı boyunca sıralanmış olup, iç kesimlerde önem arzeden bir unsur bulunmaz. Bu sebeple olsa gerek haritanın kuzey kesimleri Boğaziçi kıyılarını göstermekle yetinmiştir.
Kuzey kesimde yerleşmenin yoğun olmayışı ve ölçeğin büyük olması bir çok detayın gösterilmesine imkan vermiştir. Boğaz'ın Anadolu ve Rumeli kıyıları boyunca sıralanmış bulunan hemen bütün liman, iskele, kale, tabya, dalyan, çeşme ve konaklar haritada yer bulmuştur. Güney paftasında olduğu gibi, kıyı ve gerideki sırt ve yamaçlarda yer alan bağ, bahçe, bostan, tarla gibi tarım alanlarıyla mezarlıklar da gösterilmiştir. Haritada yeri gösterilen mezarlık ve kabristan sayısı 26'dır. Bunlara ilaveten 4 adet de Yahudi maşatlığı (mezarlığı) harita üzerinde işaretlenmiştir. Ayrıca Boğaz'da bulunan irili ufaklı pek çok burun ve koy gibi doğal coğrafi unsurlar da mevcuttur.
Harita, bugüne kadar tespit edilenler arasında, Osmanlılar tarafından hazırlanan ve şehir planı niteliğini taşıyan ilk harita özelliğindedir.14 Çizimi, muhtevası, detayları, bina, yol ve mevki tanımlamalarıyla şehir tarihi açısından büyük bir zenginliğine sahiptir. Batılılarca yapılan İstanbul haritaları arasında da benzeri bulunmayan,15 kendisine model olduğu düşünülen Helmuth von Moltke'nin İstanbul haritasından ölçeği itibariyle daha büyük ve ayrıntılı hazırlanan harita, kaynak vazifesi görebilecek bir çalışmadır. Harita, İstanbul'un şehir tarihi, coğrafyası, topoğrafyası, yer adları, tepeleri, vadileri, mezarlıkları, akarsuları, yolları ve ayrıca cami listesiyle de dinî hayatı açısından önemli bir eserdir.
Harita, İstanbul ve yakın çevresi için birçok bakımdan detaylı bilgiler ihtiva eder. Basıldığı tarihte şehrin meskûn mahallini, diğer bir ifadeyle yayılış alanını, bu denli büyük ölçekte ve hassasiyette veriyor olması büyük öneme haizdir. Meskûn alan içindeki birçok bilgiyi de buna katmak gerekir. Ayrıca şehir çevresindeki farklı kullanım alanlarına dair de detaylı bilgi ihtiva eder. Nitekim, çiftlik, tarla, bağ, bahçe, bostan, değirmen, yol, köprü, tabya, talimhane, kışla gibi çok geniş bir malumata dair bilgilendiricidir.
Haritayı coğrafi açıdan önemli kılan başlıca özelliği ölçeğidir. Ölçek, haritanın güneybatısında, harita adının altında çizgi ölçek şeklinde verilmiş, değeri yazıyla da belirtilmiştir.
Büyük ölçekli haritalar sınıfına giren haritanın ölçeğiyle ilgili iki husus önem arz eder. Bunlardan ilki haritanın büyük ölçekli oluşudur. Ölçeğin büyüklüğü araziye ait birçok detayı haritaya aktarma ve bu sayede İstanbul ve çevresine dair detaylı bilgileri gösterme imkanı vermiştir. İkinci önemli husus ise haritada çizgi ölçeğin kullanılmasıdır. Bilimsel haritalarda çok tercih edilen bir ölçek çeşidi olan çizgi ölçek, haritadan farklı ebatlarda yapılacak kopyalarda ölçekte yaşanacak bozulmaların önüne geçmekte ve bu yönüyle harita teknik özelliklerini muhafaza etmektedir. Haritada yön işareti mevcut olup, dört ana yönü gösterir bir şekille verilmiştir. Haritada coğrafi koordinatlar, enlem ve boylamlar mevcut değildir. Ayrıca büyük ölçekli bir harita olmasına rağmen haritada yükselti değerleri de yoktur. Mesela, Büyük Çamlıca tepesi ve bazı tepeler sadece isim olarak zikredilmiş, ancak yükselti değeri verilmemiştir. Haritada eşyükselti eğrileri (izohips) yer almamakla birlikte arazinin topografik yapısına dair bazı bilgiler bulunmaktadır. Nitekim çeşitli renk ve taramalar ile topoğrafya ana hatlarıyla gösterilmiştir. Bu taramalar sayesinde vadiler, bunlar arasında yer alan sırt ve tepeler rahatlıkla seçilebilmektedir. Vadi, sırt ve tepelerin çevresi, topoğrafyayı aksettirecek biçimde taranmıştır. Bunlardan vadi ve yamaçları taramalar ile resmedilmiş olup gri renkte gösterilmiştir. Vadi içindeki akarsuların akış yönü de topoğrafyanın genel eğim özelliklerine dair bilgiler vermektedir. Kağıthane, Alibeyköy, Kurbağalı ve Çırçır Deresi gibi bazı büyük akarsular mavi renkte çizilmiştir.
Haritaya dair açıklamalar, yani harita lejantı, haritanın güneyinde; cami, yokuş, mevki ve cadde adlarının yazıldığı cetveller, haritanın ölçeği, içeriği ve kimler tarafından yapıldığına dair bilgilerden ibarettir. Bunun dışında haritada yer alan diğer unsurlar hakkında yazı veya sembol şeklinde herhangi bir açıklama yoktur. Halbuki haritada çeşitli sembol ve renkler ile gösterilmiş geniş bir malumat vardır. Mesela harita üzerinde farklı renk ve taramalar ile gösterilen parseller mevcuttur. Genel harita bilgilerimize göre bu parsellerin farklı arazi kullanım alanları olduğu anlaşılmaktadır. Ancak haritanın işaretler bahsinde, yazılı veya sembol şeklinde, bunlara dair bir bilgi verilmemiştir. Bu yönüyle haritanın açıklamalar (lejant) kısmı eksik kalmıştır. Bu durum haritadan faydalanmayı kısmen de olsa sınırlamıştır.
Açıklamalar kısmında verilmeyen bazı bilgiler doğrudan doğruya harita üzerine yazılmıştır. Buna göre söz konusu alanların tarla, bağ, bahçe, çayır, mezarlık ve bostanlar olduğu anlaşılmaktadır. Açık yeşil renkli alanlar için “çayır,” Karacaahmet Mezarlığı'na karşılık gelen saha ile Topkapı'da sur dışındaki bazı alanlar ise kırmızı tarama ile gösterilerek üzerine “mezaristan” yazılmıştır. Haritadan anlaşıldığına göre İstanbul çevresinde tarla, bağ ve bostanlar geniş bir alanda yayılış gösterir. Bu alanların her biri irili ufaklı alanlar şeklinde haritada farklı renk ve tarama ile gösterilmiştir. Arazi kullanımına dair bilgilendirici olan bu alanlardan sarı, kahve ve yeşil renkte ve farklı yönde tarama ile gösterilmiş alanlar “tarla” olarak kaydedilmiştir. Tarla olarak nitelenen alanlar; Ümraniye, Merdivenköy ve Göztepe çevrelerinde geniş bir yayılış alanı bulmuştur. Bunlardan bağların Anadolu yakasında, kuzeyde Anadoluhisarı'ndan güneyde Marmara kıyılarına kadar olan alanda hakim olduğu anlaşılır. Avrupa yakasında ise Çırçır vadisi ile Arnavutköy ve Bebek sırtları bağların görüldüğü başlıca yerlerdir. Haritada sarı renkli ve özel bir sembol ile gösterilen bağlar da diğer tarım alanlarında olduğu gibi doğrudan harita üzerinde yazılarak gösterilmiştir. Yeşil renkli ve koyu yeşil benekli alanlar olarak gösterilen bostanların meskûn alan çevresinde yoğunlaştığı görülür.
Harita üzerindeki renk ve işaretlere dair açıklamaların yetersizliğine rağmen, pembe renkte gösterilen alanların meskûn saha olduğu anlaşılmaktadır. Zira bu alanlar İstanbul'un bilenen eski yerleşim alanlarına karşılık gelmektedir.
Haritada gösterilen unsurlardan biri de Boğaz'da mevcut akıntılardır. Akıntı yönleri oka benzer bir işaret ile gösterilmiştir. Kuzey paftasında 11, güney paftasında ise 15 işaret ile güneye olan akıntılar işaretlenmiştir. Bu işaretler sayesinde Boğaz'daki ana akıntı sisteminin kuzeyden güneye doğru olduğu gösterilmiştir. Ayrıca güney paftasında kuzeye doğru ikinci bir akıntı yönü de mevcuttur. On üç ayrı noktada gösterilen kuzey akıntısı; Anadolu kıyılarında Moda burnu, Kadıköy ve İhsaniye iskelesi önlerinde mevcuttur. Avrupa kıyılarında ise Zeytinburnu, Narlıkapı, Sarayburnu, Tophane, Beşiktaş ve Ortaköy önlerinde kuzey yönlü akıntılar işaretlenmiştir.
Harita üzerinde işaretlenen maden ocağı, kireç ocağı, kiremithane, yeldeğirmeni, ayazma, karakol, havuz, nişantaşı, harman, tersane ve diğer bazı kurum ve mekanlar için ise temsili bir işaret bulunmayıp, bunlar da doğrudan yazı ile belirtilmiştir.
Yukarıda da ifade edildiği gibi, meskûn mahal, bağ, bahçe, bostan, tarla, çayır ve mezarlık gibi kullanım alanları için de haritanın açıklamalar bahsinde her hangi bir işaret verilmemiştir. Diğer unsurlar gibi bunlar da harita üzerinde yazılmak suretiyle, aşağıda gösterildiği gibi, haritada farklı renk ve taramalar ile yer almıştır.
Haritada detaylı gösterilen unsurlardan biri de akarsu şebekesidir. Özellikle pembe renkle gösterilmiş meskûn alan dışındaki sahalarda akarsu şebekesi etraflıca gösterilmiştir. Bu kapsamda İncirlibağçe, Sakızağacı, Dolap, Etmekçioğlu, Kettancı, Taşköprü, Doymaz ve Bülbül Deresi haritada yer alan, adı geçen başlıca akarsulardır. Bu akarsuların bulunduğu vadilerin büyük bölümü günümüzde yerleşmeler ile dolmuş olup adı geçen akarsuları kolayca tespit etme imkanı artık kalmamıştır. Harita bu yönüyle de ilgi çekicidir.
Haritada İstanbul'un sokakları ayrıntılı şekilde çizilmiş, cami, meşhur yokuşlar, caddeler, yollar numaralandırılmış ve bütün bunlar haritanın alt kısmında müstakil listeler halinde verilmiştir. Bunun dışında, özellikle de sur dışında kalan bölgelerde mevki, bina, yol, dere vs. isimleri ilgili yerlerin üzerine yazılmıştır. Harita bu yönüyle de bir öneme sahiptir ve şahitlik ettiği dönemle ilgili İstanbul'un meskûn alanlarına dair mühim bir belgedir.
Haritada Suriçi İstanbul'unun yanında Zeytinburnu, Üsküdar, Fenerbahçe ile Anadolu ve Rumeli fenerlerine kadar, yine Eyüp, Hasköy, Sütlüce, Kasımpaşa, Galata, Beyoğlu, Tophane, Dolmabahçe ve Beşiktaş'taki meşhur mevkiler, büyük kışlalar, yollar, meydanlar, bahçeler ve iskeleler yakın çevredeki köyler gösterilmektedir. Ayrıca bugün idarî birim olarak Fatih ilçesine bağlı olan Suriçi İstanbul'undaki camilerin yerleri haritada numaralandırılmış ve isimleri alt kısımda yer alan cetvelde gösterilmiştir. Aynı şekilde Suriçinin ve dışının, Eyüp'ün, Üsküdar'ın, Sütlüce'den Dolmabahçe'ye kadar uzanan güzergahta şehrin meşhur yokuşları, mevkileri ile cadde ve yolları kısmen rakam ve kısmen de harflerle işaretlenmiş olarak yine haritanın alt kısmında yer verilen listede gösterilmiştir.
İhtiva ettiği cami listesi itibariyle İstanbul Camileri Haritası olarak da isimlendirilebilecek bu harita üzerinde yerleri numara ile gösterilmiş 425 adet caminin ismine yer verilen bir camiler listesi yer almaktadır. Ancak bu listede Başta Ayasofya, Süleymaniye, Sultanahmet başta olmak üzere bazı büyük camiler nuralandırılmamış ve dolayısıyla listeye de dahil edilmemiştir, Bunun yerine bu camilerin, harita üzerinde, “Fatih Sultan Mehmet Han Camii”, “Sultan Bayezid Camii”, “Laleli Camii”, “Şehzade Camii”, “Sultanahmet Camii”, “Osmaniye (Nur-ı Osmaniye) Camii” şeklinde isimleri yazılarak yerleri gösterilmektedir. Ve bunlar ilave edildiğinde, sadece 1845'de sur içi İstanbul'undaki cami ve mescit sayısının 425'den daha fazla olduğu anlaşılmaktadır. Listelenmemekle birlikte Eyüp, Galata, Üsküdar ve diğer bölgelerdeki cami ve mescidler de harita üzerinde bulundukları yerlere, çoğunluğu isimleriyle birlikte yazılmışlardır. Böylece elimizde 1845 İstanbul'una dair şimdiye kadarki veriler dikkate alındığında, bizzat yerleri de gösterilen en sağlıklı cami listesi ortaya çıkmaktadır. Buna göre, bu haritada numara ile iaretlenen veya bulundukları yerlere isimleri yazılan cami ve mescit sayısı 594'dür. Haritada 3 adet namazgah da gösterilmektedir.
Haritadaki listede, Molla Güranî (üç defa), Dâye Hatun/Kadın (üç defa), Molla Fenarî Camii
/Mescidi (iki defa), Saman Veren Camii
(iki defa) gibi, az da olsa aynı isimde birden fazla cami yer almaktadır, Ancak bu tekrarın sebebi aynı camilerin iki defa yazılması değil, farklı semtlerde aynı ismi taşıyan camilerin bulunmasıdır. Haritanın üzerinde numaralar karşılaştırıldığında da bu camilerin farklı bölgelerde olduğu görülmektedir. Mesela Saman Veren Camii
listede iki defa geçmektedir. Ancak Saman Emini Hoca Sinan Efendi'nin iki camisi vardır: Birincisi Fatih'teki Çukurçeşme Camii
, diğeri de Mercan'daki camidir. 213 ve 214 numarada bile arka arkaya zikredilen Dâye Kadın mescidlerinin de harita üzerinde birbirine yakın iki ayrı alanda yer aldığı görülmektedir.
Harita hazırlanırken bazı cami ve mescitlerin ihmal edilmiş olduğu başka kaynaklarla teyid edildiğinde aynı dönemde listedeki yukarıda belirtilen 594' ün üzerine çıkma imkanı da dikkate alınmalıdır. . İstanbul Müftülüğü'nden talep edilen 24.10.2014 tarihli listeye göre Sur içi İstanbul'undaki cami ve mescit sayısı 291'dir. Bu sayının içinde 1845'den sonra inşa edilen yapılar da yer almaktadır. Bu verinin haritada belirtilen sayıyla karşılaştırılması, çeşitli sebeplerle ortadan kalkan mabetlerin miktarı hakkında bir kıyaslama imkânı vermekte ve 1845 verilerine göre bu sayının 150-200 arası olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca zaman içinde camilerde isim değişikliğinin de söz konusu olduğu görülmektedir. Zira bazı camiler haritada bugünkü isimleriyle yer almamaktadır. Bu durumda elimizdeki harita, aynı ölçekli yeni bir harita ile karşılaştırma yapılması durumunda bu yapıların yerlerini, ortadan kalkan ve isimleri değişmiş camilerin tespitinde de önemli bir kaynak vazifesi görebilecektir.
Haritada sur dışında 10 adet kilisenin mezhebi aidiyeti ve yeri de gösterilmektedir.
Haritanın dikkat çekici ve İstanbul tarihi açısından bir diğer özelliği ise meşhur yokuş, mevkii, cadde ve yol isimleriyle birlikte gösterilmiş olmasıdır. Bu husus oldukça önemli olup kaynaklardan hareketle kolayca bir araya getirilemeyecek bir bilgidir. Sütlüce'den “Dolmabahçe'ye Varıncaya Kadar Meşhur Olan Mevki‘ler ve Cadde Tarîkler Cedveli” başlığı altında Humbaracılar Mescidi Yokuşu
nun ön ve arka tarafında aynı isimle Karanlık Mescid Yokuşu
yer almaktadır ki bunun tekrar olması da kuvvetle muhtemeldir. Şüphesiz haritada yer alan bu isimlerin büyük bir kısmı günümüzde unutulmuştur ve bir kısmı da şehrin iskân yapısı sebebiyle ortadan kalkmış, hatta bunların yer aldıkları semtler dahi bugün büyük ölçüde ya şehrin imarı sebebiyle yok olmuş veya birbirilerinin içine geçerek yeni adlar alarak unutulup gitmiştir. Bu haritaya dayanılarak yapılacak bir çalışma kaybolan bu mevkilerin tespitine önemli katkılar sağlayacaktır.
Cami, cadde, yokuş, yol gibi bazı güzergâh ve mevkiler harita üzerinde numara ve harfler/rumuzlar ile gösterilmiş, alt tarafa da bunların karşılığı yazılmıştır. Burada ise cedvellerin okunmasında numaralara sadık kalınmış, harfler/rumuzlar ise karışıklığa sebebiyet vermemek ve anlaşılırlığı kolaylaştırmak için sıralamaya sadık kalınarak rakamlarla gösterilmiştir. Ancak harflerin/rumuzların kullanıldığı listenin başlarında harita üzerinde gösterim ve sıralamanın harfle olduğu belirtilmiştir.
Bunlar dışında harita üzerinde, numara veya harf ile gösterilmeyen ancak tanımlamaları doğrudan harita üzerinde yazılı olarak gösterilmiş, bina, mevki, yol, dere vb. yerler bulunmaktadır. Bunlar da listelenmiştir.
Haritadaki cetvellerde yazılmayıp haritanın üzerinde zikredilen her tür yer adı, cami, sokak, yol, çeşme, yokuş, iskele vs. isimlerinin kolayca bulunmasını sağlamak ve haritadan istifadeyi kolaylaştırmak maksadıyla şöyle bir yol izlenmiştir: Yukarıda da belirtildiği gibi haritanın güney paftası 42, kuzey paftası 48 parçaya ayrılmıştır. Haritanın değerlendirilmesi de Kuzey Paftası ve Güney Paftası şeklinde iki başlık altında gerçekleştirilmiştir. Bu parçalardan her birine tarafımızca harf ve numara verilmiştir. Bunun için, haritanın kuzey (üst) kenarına batıdan-doğuya (soldan sağa) doğru A'dan F'ye kadar, batı (sol) kenarında ise kuzeyden güneye (yukarıdan aşağıya) olacak şekilde güney paftası 1'den 7'ye, kuzey paftası ise 1'den 8'e kadar numaralandırılmıştır. Metinde verilen listeler de buna uygun olarak; A1, A2, B1, B2 şeklinde verilmiş ve haritanın kuzey ve batı kenarlarına bu harf ve rakamlar yazılmıştır. Okumalar A1'den başlayıp F'1'e doğru yapılmış, paftalar içindeki her bölüm de üstten aşağıya doğru okunup, kendi içinde 1'den başlayarak numaralandırılmıştır. Böylece metin ve listede adı geçen cami, yol veya herhangi bir yer adının harita üzerinde kolayca bulunması sağlanmıştır. Mesela, listede A1'de verilen bir yer adı haritanın kuzeybatısındaki (sol üst köşesinde) ilk parçada bulunur. Okuma işleminde harita Güney Paftası ve Kuzey Paftası şeklinde iki bölüme ayrılmıştır. Böylece harita üzerinde yer alan bütün isimlerin, bilgilendirmelerin aktarılmasına ve İstanbul'un 170 yıl öncesinin tarihi ve tabii dokusunun ortaya konulmasına çalışılmıştır.
GÜNEY PAFTASI İstanbul Surunun Dâhilinde ve Sevâhilinde Vâki‘ Cevâmi‘ ve Mesâcidin Cedvelidir
| 1. Toklu İbrahim Dede Camii 2. Atîk Mustafa Paşa Camii 3. İvaz Efendi Camii 4. Nakşıdil Valide Sultan Camii 5. Hoca Ali Camii 6. Hacı İlyas Camii 7. Avcı Bey Camii 8. Karabaş Camii 9. Ferruh Kethüda Camii 10. Âdilşah Kadın Camii 11. Molla Aşkî Camii 12. Hacı İsa Camii 13. Çakır Ağa Camii 14. Kahriye [Kariye] Camii 15. Hoca Kasım Camii 16. Odun Yarıcı Mescidi 17. Tahta Minare Camii 18. Hızır Çavuş Camii 19. Hammamî Muhyiddin Camii 20. Kadı Sadeddin Camii 21. Kefeli Camii 22. Kasım Ağa Camii 23. Kemankeş Mustafa Paşa Camii 24. Hacı Muhyiddin Camii 25. Mihrimah Sultan Camii 26. Hatice Sultan Camii 27. Kızıl Mescid 28. Tercüman Yunus Camii 29. Yazıcı Camii 30. Fethiye Camii 31. Cafer Subaşı Camii 32. Mahmud Ağa Camii 33. İksirci Camii 34. Karabaş Camii 35. Sirkeci Camii 36. Sinan Paşa Camii 37. Debbağ Yunus Camii 38. Atîk Cebecibaşı Camii 39. Hıra Mehmed Camii 40. Derviş Ali Camii 41. Canfedâ Hatun Camii 42. Mescid 43. Hasan Paşa Camii 44. Keçeci Pîrî Camii 45. Neslişah Kadın Camii 46. Atîk Ali Paşa Camii 47. Çavuşbaşı Camii 48. Mehmed Ağa Camii 49. Bazirgân Hüseyin Efendi Camii 50. İsmail Ağa Camii 51. Cebecibaşı Camii 52. Hatip Muslihiddin Camii 53. Molla Hüsrev Camii 54. Gül Camii 55. Cebeci Ali Camii 56. Kâtip Hüsrev Camii 57. Müftü Ali Efendi Camii 58. Çerağî Hamza Camii 59. Kovacı Camii 60. Bekcilis? Camii 61. Bitlice Ali Efendi 62. Kabakulak Camii 63. Öküz Mehmed Paşa Camii 64. Merdibanlı Camii 65. Karabaş Camii 66. Muhtesib İskender Camii 67. Tahta Minare Camii 68. Üçbaş Camii 69. Hacı Hasan Efendi Camii 70. Efdalzade Camii 71. Nişancı Paşa Camii 72. Bakkalzade Camii 73. Kumrulu Mescid 74. Valide Medresesi Camii 75. Leblebici Camii 76. Şeyh Resmî Mahmud Efendi Camii 77. Altı Poğaça Camii 78. Şeyh Murad Camii 79. Âşık Paşa Camii 80. Muhyiddin Kocavî Camii 81. Üsküblü Camii 82. Haracî Camii 83. Ahmed Buharî Türbesi 84. Papazzade Camii 85. (İsim yazılmamış) 86. Salih Paşa Camii 87. Bıçakçı Alaeddin Camii 88. Molla Haydar Camii 89. Hacı Ferhad Camii 90. Sinan Ağa Camii 91. Yarhisarî Muslihiddin Camii 92. Hacegî Mustafa Efendi Camii 93. Kirmasti Camii 94. Hafız Paşa Camii 95. Hoca Hayreddin Camii 96. Pirinççi Sinan Camii 97. Eski Ali Paşa Camii 98. Akseki Camii 99. Akşemseddin Camii 100. Hürrem Çavuş Camii 101. Hoca Hayreddin Camii 102. Fatma Sultan Camii 103. Ahmed Paşa Camii 104. Attar Halil Camii 105. Tûtî Abdüllatif Camii 106. Molla Ahaveyn Camii 107. Hacı İlyas Camii 108. Hoca Veys Camii 109. Emir Buharî Camii 110. Haracî Muhyiddin Camii 111. İmaret-i Atîk Camii 112. Hacı Hasan Camii 113. Elvanzade Camii 114. Yavuz Sinan Camii 115. Hacı Ahmed Camii 116. Hacı Davud Camii 117. Hoca Hayreddin Camii 118. Hoca Halil Attar Camii 119. Kasap Demirhan Camii 120. Çırçır Camii 121. Kepenekçi Ali Çelebi Camii 122. Hüsrev Paşa Camii 123. Mimar Sinan Camii 124. Arpa Emini Camii 125. Bayezid Ağa Camii 126. Kürkçübaşı Camii 127. Kâtip Muslihiddin Camii 128. Müneccimbaşı Camii 129. Nakkaş Paşa Camii 130. Ördek Kasap Camii 131. Kaptan Sinan Paşa Camii 132. Simkeş Camii 133. Kadıasker Mehmed Efendi Camii 134. Kasap İvaz Camii 135. Çıkrıkçı Kemaleddin Camii 136. Hasan Halife Camii 137. Halil Paşa Camii 138. Sanki Yedim Camii 139. Manisalı Mehmed Paşa 140. Şah-ı Hûban Camii 141. Molla Zeyrek Camii 142. Pîr Mehmed Paşa Camii 143. Zeyrek Camii 144. Hace Kadın Camii 145. Mehmed Paşa Camii 146. Sarı Timur Camii 147. Yumurtacılar Camii 148. Ahî Çelebi Camii 149. Tekneciler Camii 150. İzzet Mehmed Paşa 151. Mehmed Geylâni Camii 152. Hidayet Camii 153. Yeşil Kiremitli Cami 154. Dâye Hatun Camii 155. Vezir Camii 156. Emir Camii 157. Kadıasker-i Esbak Abdulkadir Camii 158. Çelebioğlu Hayreddin Camii 159. Yavaşça Şahin Camii 160. Rüstem Paşa Camii 161. Timurtaş Camii 162. Kepenekçi Sinan Camii 163. Kâtip Şemseddin Camii 164. Sarı Bayezid Camii 165. Voynuk Şücaeddin Camii 166. Çivizade Camii 167. Ferhad Ağa Camii 168. Dülgeroğlu Camii 169. Mustafa Bey Camii 170. İskender Paşa Camii 171. Silahdar Mustafa Camii 172. Öksüzce Hatip Camii 173. Lütfü Paşa Camii 174. Himmetzade Tekyesi Camii 175. Deniz Abdal Camii 176. Sırrızade Tekyesi Camii 177. Şehremini Camii 178. Mustafa Çavuş Camii 179. Çivizade Camii 180. Simkeş Camii 181. İskender Ağa Camii 182. Cafer Ağa Camii 183. Sultan Mustafa Camii 184. Saraç Doğan Camii 185. Kadıasker Camii 186. Defterdar Ahî Çelebi Camii 187. Sultan Selim Camii 188. Molla Ali Camii 189. Molla Hüsrev Camii 190. Yayla Camii 191. Sinan Paşa Camii 192. Bayezid Yusuf Camii 193. Hüsam Bey Camii 194. Sekbanbaşı Camii 195. Hacı Teberrük Camii 196. Şeyh Vefa Camii 197. Molla Güranî Camii 198. Hoca Hamza Camii 199. Saman Veren [-i evvel] Camii 200. Sırrı Ağa Camii 201. Molla Güranî Camii 202. Saman Veren [-i sânî] Camii 203. İbrahim Paşa Camii 204. Hacı Küçük Camii 205. Hubyar Camii 206. Hoca Paşa Camii 207. Elvan Camii 208. Ahmed Ağa Camii 209. Karaköy Hüseyin Çelebi 210. Nallı Mescid 211. Fatma Sultan Camii 212. Sahaf Süleyman Ağa Camii 213. Dâye Kadın Camii |
214. Dâye Kadın Camii 215. Mercan Camii 216. Yakub Ağa Camii 217. Kirazlı Mescid 218. Molla Hüsrev Camii 219. Sinekli Medrese Camii 220. Revanî Çelebi Camii 221. Firuz Ağa Camii 222. Mimar Ayaz Camii 223. Haydarhane Camii 224. Sofular Camii 225. Softa Sinan Camii 226. Kara Nohut Camii 227. Seydi Bey Camii 228. Nuri Dede Camii 229. Macuncu Camii 230. İbrahim Çavuş Camii 231. Mimar Acem Camii 232. Hasırcı Camii 233. Melek Hatun Camii 234. Mehmed Paşa Camii 235. Hacı Evliya Camii 236. Hacı Odabaşı Camii 237. Koruk Camii 238. Dülbentçi Camii 239. Seyyid Halife Camii 240. Fenaî Camii 241. Molla Güranî Camii 242. Sarı Musa Camii 243. Selçuk Hanım Camii 244. Şeremet Çavuş Camii 245. Kazganiye Camii 246. Ebe Kadın Camii 247. Kızıl Minare Camii 248. Baba Hasan Ali Camii 249. Muhtesib Karagöz Camii 250. Emin Nureddin Camii 251. Damat İbrahim Paşa Camii 252. Kalenderhane Camii 253. Hacı Kaptan İbrahim Paşa Camii 254. Hacı Ali Camii 255. Yeni Mescid 256. Hatice Usta Camii 257. Hace Pîrî Mehmed Efendi Camii 258. Hüseyin Ağa Camii 259. Mahmud Paşa Camii 260. Servili Camii 261. Cezerî Hüseyin Paşa Camii 262. Beşir Ağa Camii 263. Yavuz Sultan Selim Camii 264. Zeyneb Sultan Camii 265. Lala Hayreddin Camii 266. Üskübî Camii 267. Molla Fenarî Camii 268. Firuz Ağa Camii 269. Mehmed Ağa Camii 270. Sinan Ağa Camii 271. Hacı Ferhad Camii 272. Asmalı Mescid 273. Köprülüoğlu Mescidi 274. Molla Fenarî Mescidi 275. Atîk Ali Paşa Camii 276. Mimar Hayreddin Camii 277. Çorlulu Ali Paşa Camii 278. Kaliçeci Hasan Camii 279. Emir Bey Camii 280. Sekbanbaşı Yakub Ağa Camii 281. Papazoğlu Camii 282. Hekim Çelebi Camii 283. Mimar Kemaleddin Camii 284. Kızıltaş Camii 285. Balaban Ağa Camii 286. Fatih Camii 287. Molla Kestel Camii 288. Kemal Paşa Camii 289. Kırımî Camii 290. Câmeşuycu Camii 291. Hoş Kadem Camii 292. İsmail Ağa Camii 293. Oruç Gazi Camii 294. Hacı Bayram Kaftanî Camii 295. Keşi Hatun Camii 296. Haseki Camii 297. Nevbahar Camii 298. Bekir Paşa Camii 299. Kasap Halil Camii 300. Hacı Timur Camii 301. Seyyid Ömer Camii 302. Hüsameddin Camii 303. Uzun Yusuf Camii 304. Haydar Kethüda Camii 305. Takyeci Camii 306. Tarsus Camii 307. Karabaş Camii 308. Karagöz Mehmed Paşa Camii 309. Debbağîzade Kethüdası Ahmed Efendi Camii 310. Vani Tekyesi Camii 311. Lalazade Ahmed Efendi Camii 312. Çivizade Camii 313. İbrahim Paşa Camii 314. Meşeli Mescidi 315. Sitte Hatun Camii 316. Arabacı Bayezid Camii 317. Yahya Efendi Camii 318. Canbaz Mustafa Bey Camii 319. Bazirgân Hacı Hüsrev Camii 320. Kâtip Muslihiddin Camii 321. Şüca‘ Mehmed Çavuş Camii 322. Hekimoğlu Ali Paşa Camii 323. Davud Paşa Camii 324. Yavuz Mehmed Ağa Camii 325. Murad Paşa Camii 326. Gurebâ Hüseyin Ağa Camii 327. Kâtip Muslihiddin Camii 328. Yakub Ağa Camii 329. Alem Bey Camii 330. Kemankeş Ahmed Ağa Camii 331. Kuyumcu Bahşâyiş Camii 332. Mesih Paşa Camii 333. Çoban Çavuş Camii 334. Daltaban Camii 335. Soğan Ağa Camii 336. Kepenek Camii 337. Saraç İshak Camii 338. Esir Kemal Camii 339. Uzun Şücaeddin Camii 340. Divanî Ali Camii 341. Emin Sinan Camii 342. Tahta Minare Camii 343. Kâtip Sinan Camii 344. Dizdariye Camii 345. Üçler Camii 346. Helvacı Camii 347. Siyah Mehmed Paşa Camii 348. İmaret Camii 349. Nakilbend Camii 350. Güngörmez Camii 351. Kabasakal Camii 352. İshak Paşa Camii 353. Can Kurtaran Hüseyin Ağa Camii 354. Akbıyık Camii 355. Kapı Ağası Sinan Ağa Camii 356. Çakır Ağa Camii 357. Küçük Ayasofya Camii 358. Bostanî Ali Ağa Camii 359. Behram Çavuş Camii 360. Bâlî Paşa Camii 361. Cadu Hamid Camii 362. İbrahim Paşa Camii 363. Lala Hüseyin Paşa Camii 364. Nişancı Camii 365. Şeyh Ferhad Bey Camii 366. Hacı Bayram Kaftanî Camii 367. Mercimek Çakır Ağa Camii 368. Kara Mahmud Paşa Camii 369. Hanım Sultan Camii 370. Kovacı Dede Camii 371. Çakır Ağa Camii 372. Kâtip Muslihiddin Camii 373. Zeyneb Kadın Camii 374. Cerrah Paşa Camii 375. Canbaziye Camii 376. Hacı Timur Camii 377. Hubyar Camii 378. Şeyhülharem Camii 379. Haydar Kethüda Camii 380. Bıyıklı Hüsrev Camii 381. İbrahim Paşa Camii 382. Davud Bey Camii 383. Koca Mustafa Paşa Camii 384. Ağa Camii 385. İskender Camii 386. Ali Fakih Camii 387. Duhaniye Camii 388. Sancakdar Hayreddin Camii 389. Sultan Camii 390. Çavuşzade Camii 391. Çivizade Camii 392. Kürkçü Camii 393. Bostancıbaşı Abdullah Ağa Camii 394. İnebey/Eynebey Camii 395. Kara Müezzin Camii 396. Şehsuvar Camii 397. Çelebi Hasan Paşa Camii 398. Kürkçübaşı Süleyman Ağa Camii 399. Süleyman Ağa Camii 400. Kazgancı Camii 401. Dülbentçi Camii 402. Muhasebeci Ahmed Efendi Camii 403. Malkoç Süleyman Ağa Camii 404. Bostan Camii 405. Nailî Abdullah Paşa Camii 406. Kasap İlyas Camii 407. Bayezid-i Cedîd Camii 408. Etyemez Tekyesi Camii 409. Hatuniye Camii 410. Abdi Çelebi Camii 411. El-Hac Raşid Efendi Camii 412. Hacı Hamza Camii 413. Çeragî Hasan Camii 414. Hace Kadın Camii 415. Zeytuniye Camii 416. Hacı Manka? Camii 417. Hacı Hüseyin Camii 418. Arap Kapısı Camii 419. Mîrahur Camii 420. Hacı Evhad Camii 421. Hacı Pîrî Camii 422. Kürkçü Camii 423. Hacı İlyas Camii 424. Kule Camii 425. Bucak Bağı Camii |
İstanbul Surunun Dâhilinde Meşhur Olan Yokuşlar Cedveli
| 1. Soğuk Çeşme Yokuşu 2. Şengül Hamamı Yokuşu 3. Cağaloğlu Yokuşu 4. Mahmut Paşa Yokuşu 5. Çakmakçılar Yokuşu 6. Uzun Çarşı Yokuşu 7. Divoğlu Yokuşu 8. Saatçi Yokuşu 9. Mehmet Paşa Yokuşu 10. Zeyrek Yokuşu 11. Fil Yokuşu 12. Horasancı Yokuşu 13. Debbağ Yunus Yokuşu 14. Kırk Nerdiban Yokuşu 15. Camcı Çeşmesi Yokuşu 16. Sancaktar Yokuşu 17. Otlukçu Yokuşu 18. Tena Yokuşu 19. Hasan Hüseyin Yokuşu 20. Bastırmacı Yokuşu |
21. Macarlar Yokuşu 22. Çinili Çeşme Yokuşu 23. Tabgan Yokuşu 24. Mekikçi Yokuşu 25. Hançerli Yokuşu 26. Mumhane Yokuşu 27. Şehit Mehmet Paşa Yokuşu 28. Peykhane Yokuşu 29. Gedik Paşa Yokuşu 30. Ağa Yokuşu 31. Selim Paşa Yokuşu 32. Baruthane Yokuşu 33. Balcı Yokuşu 34. Tozkoparan Yokuşu 35. Cerrah Paşa Yokuşu 36. Etyemez Yokuşu 37. Çilingirli Yokuşu 38. Balıkçılar Yokuşu 39. Vefa Yokuşu 40. Yokuş Çeşme |
İstanbul Surunun Dâhilinde Meşhur Olan Mevki‘ler ve Cadde Tarîkler Cedveli
| 1. Demir Kapı 2. Aydınoğlu Tekyesi 3. Soğuk Çeşme 4. Kaba Sakal 5. Bayram Fırını 6. Arasta Odaları 7. Nahılbend 8. Hoca Paşa 9. Acı Musluk 10. Cağaloğlu 11. Kapalı Fırın 12. Acı Hamam 13. Divan Yolu 14. Tavuk Pazarı 15. Irgad Pazarı 16. Meydancık 17. Haseki Hamamı 18. Hoca Hanı 19. Yere Batan 20. Kalpakçılarbaşı 21. Bit Pazarı 22. Parmak Kapı 23. Okçularbaşı 24. Vezneciler 25. Daltaban 26. Bozdoğan Kemeri 27. Dökmeciler 28. Tahta Kale 29. Hasırcılar Derunu 30. Alaca Hamam 31. Ketencilerbaşı 32. Tahmis Önü 33. Asma Altı 34. Nalburlar 35. Kutucular 36. Kantarcılar 37. Kıble Çeşmesi 38. Küçük Pazar 39. Kurnacılar 40. Şehzadebaşı 41. Çukur Çeşme 42. Koska 43. Musalla 44. Çifte Gelinler 45. Langa 46. Aksaray 47. Cellat Çeşmesi 48. Horhor 49. Akar Çeşme 50. Sepetçilerbaşı | 51. İbrahim Paşa Hamamı 52. Kırk Çeşme 53. Çinili Hamam 54. Azaplar 55. Haydar 56. Çıngıraklı Değirmen 57. Küçük Mustafa Paşa 58. Müftü Hamamı 59. Kadı Çeşmesi 60. Çukur Hamam 61. Çırçır 62. Tezgâhçılarbaşı 63. At Pazarı 64. Küçük Karaman 65. Saraçhanebaşı 66. Deve Hanı 67. Sofular 68. Telüklü Çeşme 69. Avrat Pazarı 70. Çifte Fırınlar 71. İsa Kapısı 72. Koca Çınar 73. Cuma Pazarı 74. Altı Mermer 75. Emirler Çeşmesi 76. Yeni Mahalle 77. Taş Kasap 78. Yüksek Kaldırım 79. Halıcılar Köşkü 80. Sarı Gez 81. Malta Çarşısı 82. Büyük Çarşı 83. Çarşamba Pazarı 84. Kumrulu 85. Fethiye 86. Zincirli Kuyu 87. Cumartesi Pazarı 88. Keçeciler 89. Sarmaşık 90. Acı Çeşme 91. Salma Tomruk 92. Sultan Hamamı# 93. Kesme Kaya 94. Drağman 95. Lonca 96. Tekfur Sarayı 97. Kürkçü Çeşmesi 98. Yatağan Çeşmesi 99. Molla Aşkî 100. Çınarlı Çeşme |
Eyyüb Ensarî'de Meşhur olan Yokuşlar Cedveli
| 1. Uncu Bayırı Yokuşu 2. Rami Çiftliği Yokuşu 3. Kırk Nerdiban Yokuşu 4. Balcı Yokuşu |
5. Nişancı Yokuşu 6. Sıra Serviler Yokuşu 7. Oluklu Bayır Yokuşu 8. Ermeni Yokuşu |
Eyyüb Ensarî'de Meşhur olan Mevki‘ler Cedveli
| 1. Eski Yeni Hamam 2. Sofular 3. Dökmeciler 4. Gümüşsuyu 5. İdris Köşkü 6. Topçular 7. Münzevi 8. Otakçılar 9. Ak Türbe 10. Yeni Çeşme | 11. Çömlekçiler 12. Akar Çeşme 13. Tokmak Tepe 14. Savaklar 15. Zülâlî Çeşme 16. Ermeni Mahallesi 17. Kuru Kavak 18. Çinili Çeşme 19. Arpa Emini Çeşmesi 20. Ermeni Mahallesi |
Sütlüce ve Dolmabahçe'ye Varıncaya Kadar Meşhur olan Yokuşlar Cedveli
| 1. Tekye Yokuşu 2. Parmakkapı Yokuşu 3. Kırk Nerdiban Yokuşu 4. Yarımlı Yokuşu 5. Kilise Yokuşu 6. Çık Salın Yokuşu 7. Tomanoğlu Yokuşu 8. Fıstıklı Yokuşu 9. Pîr Paşa ve Parmakkapı Yokuşu 10. Kalaycı Bahçesi Yokuşu 11. Arabacılar Yokuşu 12. Kızıl Minare Yokuşu 13. Hasköy'de Kilise Yokuşu 14. Hasköy'de Parmakkapı Yokuşu 15. Keçeci Mahallesi Yokuşu 16. Doymaz Dere Yokuşu 17. İbadullah Yokuşu 18. Zindan Arkası Yokuşu 19. Emin Çeşmesi Yokuşu 20. Surikoz Yokuşu 21. Yeni Çeşme Yokuşu 22. Kalafatçılar Yokuşu 23. Yel Değirmeni Yokuşu 24. Mekteb-i Bahriye Yokuşu 25. Diğer Mekteb-i Bahriye Yokuşu 26. Matbah Kapısı Yokuşu 27. Paşa Çeşmesi Yokuşu 28. Ak Baba Yokuşu 29. Emir Efendi Yokuşu 30. Nalıncı Yokuşu 31. Paşa Hamamı Yokuşu 32. Yeni Mahalle Yokuşu 33. Değirmen Yokuşu 34. Türbe Yokuşu 35. Cevizaltı Yokuşu 36. Haftancı Yokuşu 37. Sinan Bey Yokuşu 38. Zincirli Yokuşu 39. Taş Köprü Yokuşu 40. Tahta Köprü Yokuşu 41. Pehlivan Yokuşu 42. Hacı Hüsrev Yokuşu 43. Kara İmam Yokuşu 44. Sakızağa Yokuşu 45. Hastahane Yokuşu 46. Hacıahmed Yokuşu 47. Bedevî Yokuşu 48. Tatavla Yokuşu 49. Kilise Yokuşu 50. Çeşme Yokuşu 51. Yeni Mahalle Yokuşu 52. Taksim Yokuşu 53. Çukur Yokuşu 54. Papaz Köprü Yokuşu 55. Saray Burnu Yokuşu 56. Emin Camii Yokuşu |
57. Mevlevihane Yokuşu 58. Akarca Yokuşu 59. Sürurî Yokuşu 60. Karanlık Çeşme Yokuşu 61. Aynalı Çeşme Yokuşu 62. Âşık Meydanı Yokuşu 63. Tozkoparan Yokuşu 64. Cağaloğlu Çeşmesi Yokuşu 65. Destereci Yokuşu 66. Yeni Cami Yokuşu 67. Kapalı Kapı Yokuşu 68. Kız Kapısı Yokuşu 69. Karaköy Yokuşu 70. Kule Kapısı Yokuşu 71. Perşembe Pazarı Yokuşu 72. Cizvit Yokuşu 73. Kapı Yokuşu 74. Büyük Kilise Yokuşu 75. Pençşenbe Yokuşu 76. Kule Kapısı'ndan Aşağı Hendek Yokuşu 77. Dibek Yokuşu 78. Karanlık Mescid Yokuşu 79. Humbaracı Yokuşu 80. Karanlık Mescid Yokuşu 81. Boğaz Kesen Yokuşu 82. Kaval Yokuşu 83. Taktak Yokuşu 84. Yalnız Fırın Yokuşu 85. Balık Pazarı Yokuşu 86. Yeni Mahalle Yokuşu 87. Ağa Hamamı Yokuşu 88. Ağa Camii Yokuşu # 89. Çukur Cuma Yokuşu 90.Kadıhane Yokuşu 91. Firuz Ağa Yokuşu 92. Defterdar Yokuşu 93. Uzun Odalar Yokuşu 94. Kazgancı Yokuşu 95. Deve Bağırtan Yokuşu 96. Hamam Yokuşu 97. Tavukçu Yokuşu 98. Eşek Bağırtan Yokuşu 99. Dolma Yokuşu 100. Yeni Yokuşu 101. Tuzcu Yokuşu 102. Arabacı Yokuşu 103. Süleymaniye Yokuşu 104. Tekye Yokuşu 105. Kışla Yokuşu 106. Bayıldım Yokuşu 107. Tüfenkhane Yokuşu 108. Dolmabahçe Yokuşu 109. Gümüşsuyu Yokuşu 110. Maçka Yokuşu 111. Kışlak Yokuşu 112. Küçük Çiftlik Yokuşu |
Üsküdar'da Meşhur olan Yokuşlar ve Mevki‘ler Cedveli
| 1. Büyük Yokuş
2. Deve Bağırtan Yokuşu 3. Menzilhane Yokuşu 4. Toptaşı Yokuşu 5. Ahmedoğlu Yokuşu 6. Acı Çeşme Yokuşu 7. Ağazade Yokuşu |
8. Açık Türbe Yokuşu 9. Harem İskelesi Yokuşu 10. Aziz Mahmud Efendi Yokuşu 11. Eski Hamam Yokuşu 12. Kuşoğlu Yokuşu 13. Divitçiler Yokuşu 14. Solak Sinan Yokuşu |
Üsküdar'da Meşhur olan Yokuşlar ve Mevki‘ler
| 1. Sultan Tepesi 2. İcadiye 3. Selamsız 4. Tekye Kapısı 5. Bülbül Deresi 6. Toygar Tepesi 7. Çavuş Deresi | 8. At Pazarı 9. İnadiye 10. Top Taşı 11. Nuh Kuyusu 12. Yeni Mahalle 13. Açık Türbe 14. İhsaniye |
Sütlüce'den Dolmabahçe'ye Varınca Kadar Meşhur Olan Mevki‘ler ve Cadde Tarîkler Cedveli
| 1. Sütlüce 2. Halıcıoğlu 3. Odalar Kapısı 4. Bozhane 5. Pîrî Paşa 6. Fıstıklı 7. Barımlı 8. Lengerhane 9. Arabacılar 10. Beylik Selhhane 11. Hasköy 12. Cami Altı 13. Doymaz Dere 14. Dut Altı 15. Kulaksız Hamamı 16. Emin Efendi Çeşmesi 17. Yeni Çeşme 18. Paşa Çeşmesi 19. Paşa Hamamı 20. Acı Çeşme 21. Zincirli Kuyu 22. Ceviz Altı 23. Emirdeci Hamamı 24. İncirli Bahçe 25. Sakız Ağacı 26. Yalnız Bakkal 27. Tersane Kapısı 28. İkindi Pazarı 29. Sel Kapısı 30. Cuma Pazarı 31. Kasım Paşa Mahallesi 32. Baş Hane 33. Dört Kapı 34. Debbağhane 35. Büyük Hamam 36. Uzun Yol 37. Uzun Yolda Akarca 38. Dere Mahallesi 39. Pehlivan Kapısı 40. Türabî Baba Tekyesi 41. Ciğerim Dede Tekyesi 42. Küçük Hamam 43. Karanlık Çeşme 44. Kutluk Mire 45. Gizlice Evliya 46. İplikçi Hamamı 47. Dere Hamamı 48. Sinekli Selvi 49. Aynalı Çeşme 50. Lonca sokağı | 51. Sipahi Fırını 52. Mahmud Ağa Çeşmesi 53. Asmalı Mescid Çeşmesi 54. Yemenici Çeşmesi 55. Kıptî Mahallesi 56. Cağaloğlu Çeşmesi 57. Galata'da Çeşme Meydanı 58. Galata Mahkemesi 59. Yeşil Direkli Hamam 60. Bat Pazarı 61. Bezzazistan 62. Yorgancılar 63. Puslacılar 64. Kürkçüler 65. Mahkeme Hamamı 66. Zincirli Han 67. Kurşunlu Han 68. Çadır Hanı 69. Yüksek Kaldırım 70. Kemer Altı 71. Karaköy Hamamı 72. Galata Bank Pazarı 73. Pençşenbe Pazarı 74. Haracî Sokağı# 75. El Sokağı 76. Yanık Kapı 77. Kapalı Fırın 78. Kapı İçi 79. Kapı İçi Hamamı 80. Yelkenciler 81. Balık Pazarı 82. Debbağhane 83. Tophane Çeşme Meydanı 84. Lüleciler 85. Tophane Mahkemesi 86. Mahkeme Hamamı 87. Medrese 88. Esir Pazarı 89. Hendek 90. Yazıcı Hamamı 91. Dört Yol Ağzı 92. Tophane Önü 93. Beyoğlu 94. Çukur Cuma 95. Bostanbaşı 96. Boğazkesen 97. Yeni Mahalle 98. Ağa Hamamı 99. Firuz Ağa 100. Salı Pazarı |
A1
Saye
B1
Çınarlı Çeşme Bağçeleri
Taşköprü Deresi
Taşköprü Bağçeleri
Çınarlı Çeşme
Taşköprü tarîki
Paşa Çayırı
Kanlıkavak Çeşmesi
Hazinedar Ağa Çayırı
Göl
Göl
Kiremithane
Alibey karyesi
Tekye
Cami-i şerif
Sığır ağılı
C1
Bağçeköy tariki
Burgaz tariki
Kapudan Paşa Çayırı
Kağıdhane Deresi
Burgaz tariki
Burgaz tariki
Kapudan Paşa Ayazması
Beşiktaş ve Kuruçeşme ve Kasımpaşa'ya ve Hasköy'e giden tariki
Cisr
Yeldeğirmeni
Taşköprü tariki
Kağıdhane tariki
Alibeyköy tariki
Cami
Beşiktaş ve Kuruçeşme tariki
Beylikçi Efendi'nin Çiftliği
Cisr
İbrahim Efendi Çiftliği
Muhzırbaşı Çiftliği
E1
Çiftlik
Rumeli Hisarı
Fenar
Şehidlik
Katib Camii
Kasr-ı hümayun
Nişantaşı
Kalafat yeri
Bebek Cami-i şerifi
İskele
Bebek
Kasr-ı hümayun
Bebek Karakolhanesi
Sultan Köşkü
Atiyye Sultan Sahilhanesi
Vezir Köşkü
Çeşme
Hamam
Hamam İskelesi
Çeşme
Hisar Camii
Cami
Hisar İskelesi
Anadolu Hisarı
Mezaristan
Küçüksu Çayırı
Çeşme
Cami
Kasr-ı hümayun
Karakolhane
Çeşme
Küçüksu
Su terazileri
Çeşme
Kandilli İskelesi
Kandilli Camii
Kandilli Burnu
Mezarlık
Çeşme
Çeşme
Saray Bağçesi
Çeşme
Halil Paşa Sarayı
Dalyan İskelesi
Mezarlık
Maşatlık
Halil Paşa Köşkü
F1
Çayır
Namazgah
Mezaristan
Çeşme
Göksu
Çeşme
Cisr
Karakolhane
Çeşme
A2
Küçükköy
Kemer
Kemer
Beylikkeçe
Çeşme
Kemer
B2
Tabya
Bağçeler
Havuz
Saye tariki
Cisr
Tarla
Yahyabey Çiftliği
Karadolap Bağçeleri#
Bağ
Tarlalar
Burgaz tariki
Fil Köprüsü
Karakolhane
Küçükköy tariki
Cisr
Silahdar Ağa
Kasr-ı cedid
Küphane
Silahdar Ağa tariki
Bağ
Matbah
Cisr-i cedid
Cağaloğlu çayırı
Tarla
Talimhane
Adalar
Alibeyköyü'ne giden tarik
Harman
Küpcüler
İdris Köşkü tariki
Harman
Harmanlar
C2
Su hazinesi
Beşiktaş ve Kuruçeşme tarîki
Tarla
Kasr-ı hümayun
Saray-ı hümayun
Tarla
Araba yolu
Kağıdhane'ye giden tarik
Araba yolu
Kettancı Deresi
Çiftlik
E2
Halil Paşa Limanı
Çeşme
Çeşme
Vaniköy
İcadiye Köşkü
Vaniköy Camii
Tabya
Kışlak
Kışlağ-ı hümayun
Çeşme
Hastahane
Cami
Kuleli
Mezaristan
Değirmen
Anbar İskelesi
Kireç ocakları
Bağlar
Yeni Mahalle
Çeşme
Cami
Çeşme
Cami
Hacı Ömer Cami
Çeşme
Çengelköy Cami
Akındı Burnu
Cami
Karakolhane
Kilise
Arnavudköy İskelesi
Nişantaşı
Cami
Hamam
Kuruçeşme Karakolhanesi
Kuruçeşme İskelesi
Nişantaşı
Esmâ Sultan Sahilhanesi
Etmekçioğlu Deresi
Etmekçioğlu karakolu
F2
Çiftlik Tariki
A3
Küçükköy tariki
Ramî Çiftliği Kışlağ-ı hümayunu
Çiftlik
B3
Kırkağaç Bağçeleri
Harmanlar
Karakolhane
Karaağaç
Yusûf Efendi Bağçesi
Bademli
Mağara
Hasırcızade Tekyesi
Şalope Tersânesi
Gülgüloğlu'nun Bağçesi
Ayazma
Südlüce Cami
İbrahimhanzade Sahilhanesi
Südlüce İskelesi
Çıksalın
Mühendishane-i hümayun
Anbar
Harmanbaşı İskelesi
Humbarhane Kışlağı
Anbarlar
Halıcıoğlu İskelesi
Gümüşhane
Harman
Harman
Buzhane İskelesi
Pir Paşa İskelesi
Lengerhane
Dereağzı
Harman
Sahilhane İskelesi
Büyük İskele
Camialtı İskelesi
Kasr
Karakolhane
Zahire anbarı
Felahî Bağçesi
Fıstıklı
Ada
Bahariye çayırı
Bahariye Köşkü
Bahariye
Ada
Taşlıburun İskelesi
Ada
Şâh Sultan İskelesi
Şâh Sultan Camii
Karakolhane
İdris Köşkü Mahallesi
Gümüşsuyu
Kaşgarî Tekyesi
İplikhane
İslam Bey Camii
Tarlalar
Kasım Paşa Camii
Eskibeyler Hamamı
Çiftlik
Valide İmareti
Valide Türbesi#
Türbe
Dökmeciler Camii
Sofiler Camii
Çeşme
Mescid
Türbe
Kızıl Mescid
Debbağhane
Zal Mahmud Paşa Camii
Saray-ı hümayun
Kasım Paşa Camii
Feshane
Defterdar İskelesi
Mescid
Defterdar Camii
Nurullah Bey Camii
Vezir Tekyesi
Baba Haydar Camii
Çeşme
Takyeci Camii
Aktürbe Camii
Dede Mahremi Camii
Topçular
Topçular Camii
Mezaristan
Çamur İskelesi
Ya-vedud İskelesi
Ya-vedud Camii
Çınar Karakolhanesi
Hamam İskelesi#
Ayvansaray İskelesi
C3
Beşiktaş'a giden tarik
Hastahane
Beşiktaş'a giden tarik
Hastahane
İncirlibağçe Deresi
Çobançeşmesi
Kasımpaşa'dan Kağıdhane'ye giden tarik
Büyükdere tariki
Dolap Deresi
Sakızağacı Deresi
Maşatlık
Millet Hastahanesi
Katolik Kilisesi
Kilise
Kabristan
İncirlibağçe
Tersane cebehanesi
Karakolhane
Hacı Osman Efendi'nin bağçesi
Piyale Paşa Camii
Guslhane
Mandra
Tersane Hastahanesi
Sahaf Muslihiddin Camii
Taşköprü
Hanımlar bağçesi
Hacı Ahmed Camii
Çimşirli Tekye
El-Hac Hüsrev Camii
Bağçeler
Bedevi Tekyesi
Karakolhane
İplikçi Hamamı
Papaz Köprüsü
Dere Hamamı
İbrahim Efendi Cami
Baş Hasan Efendi Camii
Küçük Piyale Camii
Kulaksız Camii
İbadullah Cami
D3
Yıldız Köşkü
Karakolhane
Kilise
Valide Köşkü
Ortaköy Camii
Ortaköy İskelesi
Yıldız Köşkü Karakolhanesi
Ihlamur
Köşk
Valide Çiftliği
Çeşme
Alem
Yahya Efendi
Karakolhane
Hacı Hüseyin Ağa Camii
Rum Ali Cami
Uzunca ova
Karakolhane
Hamam
Asariye Cami
Maçka Kışlağı
Sahilsaray-ı hümayun
Hazinedar Ağa Cami
Valide Karakolhanesi
Karakolhane
Karakolhane
Fişnezade Cami
Sultan Süleyman Cami
Kılıç Ali İskelesi
Hibetullâh Sultan Cami
Haraccı Ağa İskelesi
Beşiktaş İskelesi
Çifte Vavlar
Çinili Köşk
Beşiktaş Sahilsaray-ı hümayunu
Hamam
Tekerlek Camii
Karakolhane
Bayıldım Köşkü
Tüfenghane
Süvari Kışlağı
Tüfenghane vapuru
Dolmabağçe İskelesi
Karakolhane
Kereste anbarı
E3
Defterdar Camii
Defterdar Burnu
Dalyan İskelesi
Koyun İskelesi
Bostan
Havuzbaşı İskelesi
Kahvehane
Havuzbaşı Meydanı
Çeşme
Bağlar
Tulumba
Çeşme
Mehmed Ali Paşa Hazretleri'nin Sahilhanesi
Bağçeler
Çeşme
Beylerbeyi Cami
Çeşme
Karakolhane
Araba Meydanı
Aralık İskelesi
Çeşme
Çeşme
Hamam İskelesi
Cami
Hamam
Meydan
Bağlar
Mezarlık
Çeşme
Çeşme
Karakolhane
Saray-ı hümayun hududu
Çeşme
Çeşme
Havuz
Bostanlar
Karakolhane
Saray-ı hümayun bağçesi
Karakolhane
Liman
Çeşme
Fıstıklı Mescid
Çeşme
Çeşme
Tekye Meydanı
Atik cebehane
Nakkaş tabyası
Havuz
Çeşme
Karakolhane
Karakolhane
Kuzguncuk İskelesi
Kuzguncuk
Çeşme
F3
Tarlalar
Bağlar
Yeldeğirmeni
Kasır
Çeşme
Büyük Çamlıca
Çeşme
A4
Davut Paşa Hastahanesi
Tarlalar
Bağ
Tarlalar
Çeşme
Han
Cami
Cami
Köşk
Davut Paşa Kışlağı
B4
Aynalıkavak İskelesi
Hezar vapuru
Peksimethane
Errehane
Haddehane
Lakoz
Darağacı
Büzme mahalli
Ayvansaray Kapısı
Arslan İskelesi
Otakcılar Camii
Cami
Mustafa Paşa Tekyesi
Emir Buhari Tekyesi
Kabristan
Savaklar Camii
Eğrikapı
Kabristan
Su terazisi
Karakolhane
Edirnekapısı
Maşatlık
Bostan
Kabristan
Mezaristan
Bostanlar
Topkapı
Mezaristan
Takyeci Mahallesi
Posta tarîki
Namazgah
Halıcıoğlu İskelesi
Hasköy İskelesi
Balat İskelesi
Balatkapısı
Fenar İskelesi
Fenarkapısı
Petrokapısı
Sultan Selim Camii
Fatih Sultan Mehmet Han Camii
Yenibağçe çayırı
Karagümrük
C4
Ayaz Paşa Camii
Karakolhane
Kazgancı Camii
Sorma-gir Camii
Sirkeci Camii
Şeyh Yunus Efendi Tekyesi
Cihangir Camii
Süheyl Bey Camii
Salıpazarı Burnu
Salıpazarı İskelesi
Kayıkhaneler Limanı
Temyurhane
Dayezade Yusuf Efendi Camii
İlyas Çelebi Camii
Firuzağa Camii
Karakolhane
Karakolhane
Rum Kilisesi
Karakolhane
Ağa Camii
Nişantaşı
Sultan Süleyman Camii
Defterdar Camii
Çukurcuma Hamamı
Nalıncı Camii
Gedik Abdi Camii
Emir Tekyesi
Peşimaniye Camii
Mescit
Surikoz (Seferikoz) Camii
Sirkeci Muslihiddin Camii
Zindan
Tersane Camii
Maçuna altı
Tersane sahası
Yeni Çeşme
Kadı Mehmed Efendi Camii
Yeldeğirmeni Camii
Mekteb-i Bahriye
Kereste Mahzeni
Mahzen-i sürb
Sergi Emini Kasrı
Acıçeşme Camii
Dörtkuyu Köprüsü
Tersanekapısı Köprüsü
Kapıüstü Camii
Kayıkhane
Tersane Kethudası Camii
Divanhane
Hatab İskelesi
Mahkeme Köprüsü
Seyl Kapısı
Kasım Paşa Camii
Cumapazarı Köprüsü
Süruri Köprüsü
Tahtelkadı Camii
Mevlevihane Köprüsü
Yahya Kethüda Camii
Karanlık Çeşme Camii
Kasım Paşa Mevlevihanesi
İngiliz Sarayı Harabesi
Kamer Hatun Camii
Işık Meydanı
Mezaristan
Rum Kilisesi
Katolik Kilisesi
Asmalı Mescid
Katolik Kilisesi
Dörtyol Ağzı
Karakolhane
Galata Mevlevihanesi
Karakolhane
Nalıncı Camii
Karanlık Mescid
Dibekyokuşu Camii
Yazıcı Camii
Makaracıoğlu Camii
Büyük Kule Kapısı
Karakolhane
Galata Kulesi
Küçük Kulekapısı Karakolhanesi
Arab Camii
Galata Mahkemesi
Yeni Camii
Karakolhane
Zahire İskelesi
Havuz-ı atik
Havuz-ı cedid
Karakolhane
Cisr-i hayretiye
Kalafat mahalli
Kürekçikapısı İskelesi
Yağkapanı İskelesi
Balıkpazarı İskelesi
Karakolhane
Karakolhane
Karaköykapısı İskelesi
Kurşunlu Mahzeni
Liman Ağası Kasrı
Makaracı İskelesi
Gümrük
Yenikapı İskelesi
Mumhanekapısı İskelesi
Eğrikapı İskelesi
Kireçkapısı İskelesi
Sergici İskelesi
Tophane İskelesi
İskele Mescidi
Topha[ne] vapuru
Talimhane
Tophane
Kılıç Ali Camii
Karakolhane
Galata
Karabaş Mustafa Çelebi Camii
D4
Su terazisi
Çeşme
Paşa Limanı
Tekye Camii
Karakolhane
Köşk
Tulumba
Bağ
Karakolhane
Ayazma
Bülbülderesi
Saray Çeşmesi
Su terazisi
Çayır ve bataklık mahal
Karakolhane
Beylik anbarı
Mihrümah Sultan Camii
Karakolhane
Mumhane İskelesi
Çeşme
Büyük İskele
Yeni Cami
Balaban İskelesi
Kavak İskelesi
Büyük Hamam
Eski Hamam
Türbe Camii
Çeşme
Bağçe
Şemsi Paşa
Davut Paşa Camii
Gülfem Camii
Mehmed Paşa Camii
Karakolhane
Cami-i Adlî
Yeniçeşme
Mescit
Karakolhane
Hüdâyî Aziz Mahmut Efendi Camii
Kapudan Paşa Camii
Ayaz İskelesi
Hamidiye Camii
Ayazma Camii
Süleyman Paşa Camii
Mirahor Camii
Ayazma Hamamı
İskele
Kızkulesi
Cami
Tekye
Çeşme
Çeşme
Tekye
Hüseyin Ağa Camii
Bostanhane
Karakolhane
İskele
Salacak İskelesi
Hadice Fatma Hatun Camii
Avni Ömer Efendi Camii
Karakolhane
Kabataş İskelesi
Fındıklı İskelesi
Kalafat yeri
Değirmen İskelesi
E4
Çeşme
Köşk
Yahudi maşatlığı
Bağçeler ve bağlar
Köşk
Köşk
Kerpiçhane
İcadiye Çeşmesi
Karakolhane
Tophanelioğlu Çeşmesi#
Çinili Camii
Mescit
Valide Sultan Camii
Süvari Kışlağı
Tekye
Alacaminare Cami
Çeşme
El-Hac Ahmed Ağa Camii
F4
Kahve[hane]
Hekîmbaşı Köşkü
Mezaristan
Selami Tekyesi
Fıstıklı Camii
Bulgurlu karyesi
Çeşme
Karakolhane
Su terazisi
Kasr-ı hümayun
Mescit
Çeşme
Çiftlik
Küçük Çamlıca
A5
Çeşme
Tarik
Tarlalar
Bağ
Bağ
Çeşme
Bağ
Bağ
Çeşme
Bağ
Tarlalar
Çınarlı Çeşme
Çödükçü Çeşme
B5
Kıztaşı
Küçük Langa
Büyük Langa Bostanları
Davud Paşa İskelesi
Ağa çayırı
İsmail Paşa bostanları
Bostanlar
Seyyid Nizameddin Türbesi
Balıklı
Söğüdaltı
Mezaristan
Bostanlar
Mevlevihane
Mevlevihane Kapısı
Merkez Efendi Tekyesi
Bostanlar
Bostanlar
C5
Saray-ı hümayun hududu
Bağçekapısı İskelesi
Vezir İskelesi
Bağçekapısı
Yeni Cami
Süleymaniye Camii
Bab-ı müşirî
Şehzade Camii
Laleli Camii
Langa Yenikapısı
Yenikapı İskelesi
Sandık Burnu
Liman
Taşlık
Kumkapı İskelesi
Sultan Bayezit Camii
Osmaniye Camii
Cinci Meydanı
Kadırga Limanı
Çatladıkapı
Sultanahmet Camii
Ahurkapı
Ahur Meydanı
At Meydanı
Dikilitaş
Burmalıtaş
Mıknatıslıtaş
Bab-ı Âli
Sirkeci İskelesi
Yalı Köşkü
Yalı Köşkü Kapısı
Temyurkapı
Karakolhane
Sarayburnu
Topkapı
Cami
Değirmenkapısı
Bâb-ı hümayun
Balıkhane
Balıkhanekapısı
Gülhanekapısı
D5
İskele
Karaca Ahmed Sultan Türbesi
Sultan Osmân Camii
İhsaniye İskelesi
Mescid
Çeşme
Tekye
Selimiye Camii
Tahir Efendi Camii
Selimiye Kışlağı
Karakolhane
Harem İskelesi
Süvari Ahurları
Talimhane Meydanı
Mehmed Paşa Köşkü
Debbağhane
Çeşme
Cami
Kavak İskelesi
E5
Miskinhane
Çayır
Tüfenghane
Mezaristan
Ahur
Saraclar Çeşmesi
Cebehane
Karakolhane
İbrahim Ağa Mahallesi
İbrahim Ağa Çayırı
Cami
Çeşme
Kasr-ı hümayun
Ayrılık Çeşmesi
F5
Uzunçayır
Tabya
Kurbağalı Dere
Koru-ı hümayun
Çeşme
Seyir mahalli#
A6
Talimhane
Veli Efendi Çeşmesi
Tarlalar
Bağ
Ermeni İstapalyası (Stapelia)
Zeytunburnu
Bağ
Baruthaneye giden tarik
B6
Kumkapı Açığı
Samatya İskelesi
Narlıkapı
Kapalı kapı
Rum Hastahanesi
Ermeni İstapalyası (Stapelia)
Bostanlar
Yedikule Kapısı
Bucakbağı Bostanları
Mermer Kule
Kaf Kule
Kirişhaneler
İskele
Beylik selhanesi
Cami
Karakolhane
Mezaristan
Kazlıçeşme
Cami
Debbağhane arsaları
Hamam
E6
Namazgah
Haydar Paşa
Karakolhane
Haydar Paşa İskelesi
Safa Çeşmesi
İskele
Mezaristan
Cisr
Karakolhane
Ahur
Tulumba
Darüssade Ağa Çeşmesi
Hamam
Kapıağası Camii
Kadıköy
Hekimoğlu Ali Paşa Çeşmesi
Rum Kilisesi
Kadıköy İskelesi
İskele Camii
[III. Mustafa Camii
]
Ömer Efendi Çeşmesi
Ermeni Kilisesi
Çeşme
Mescid
Şam Kapıkethüdası Çayırı
İskele
Şerif Paşa Köşkü
A7
Cisr
Çiftlik
E7
Moda Burnu
İskele
Mezarlık
İskele
Havuz
Fenarbağçesi
Köşk
Fenar
F7
Kalamış Ayazması
KUZEY PAFTASI
D1
Rumeli Feneri Kalesi
Kale zabitanı konakları
Örgetaşı
Rumeli Feneri
Papazburnu Tabyası
Ayazma
E1
Pusula: Şimal (Kuzey)- Cenup (Güney), Şark (Doğu)-Garp (batı)
D2
Karibçe Kalesi
Zabitan konakları
Karibçe Limanı
Hasan Paşa Kalesi
Hamsi Limanı
Çalıcaburnu
Büyük Liman
Büyük Liman Kalesi
Zabitan konakları
E2
Burun
Anadolu Feneri Kalesi
Fener
Çeşme
Poyraz Kalesi
Çeşme
Cami
Harab Kale
Çeşme
Poyraz Limanı
Fener tariki
C3
Magrimros?
Balık kulubesi
Çit tabya
Rumelikavağı
Rumelikavağı Kalesi
Dikilitaş
D3
Filburnu Kalesi
Cami
İskele
Dalyan
Balıkçı Kalesi
Çayağzı
Manastırağzı
Hacıağzı
İskele
Anadolukavağı Kalesi
A4
Bağçeköy
Bend-i mezkurların ark kemerleri
B4
Hünkar suyu
Fındık suyu
Büyükdere
Büyükdere İskelesi
C4
Piyade Limanı
Telli tabya
Maden ocakları
Kestane suyu
Defneburnu
Pilavkaya
Yeni Mahalle
Sarıyer
Harem İskelesi
Mezarburnu Tabyası
Bağçeönü
Macar Kalesi
Bağçe İskele
Südlüce
Sığlık
Kireç ocakları
Umudyeri
D4
Yaros Kalesi
Anadolukavağı
Kavak İskelesi
B5
Büyükdere Limanı
Karakolhane
Küpcü karhaneleri
Büyükdere Çayırı
Büyükdere Bağçeleri
Kefeli karyesi
Büyükdere Bağçeleri
Mandıra
Ayazma
C5
Çayır
Havuz
Maslak
Nişantaşı
Selviburnu
Sığlık
İskele
İskele
Karakolhane
İskele
Vapur
Bağçeler
Ağaçaltı tabyası
Kireçburnu tabyası
Düvel vapurların tersanesi
Tarabyaaltı
D5
Cami
Akbaba Sultan Türbesi
Akbaba karyesi
Havuzlar
Tokad karyesi
Bağçeler
Bağçeler
Kağıdhane Çayırı
Kasr-ı hümayun
Çeşme
D6
Cami
Dereseki karyesi
Sedd
Karakulak Çeşmesi
B6
Yalnızmizan ve karakolhanesi
Yalnızterazü
C6
Sedd
İskele
Çeşme
Tarabyaburnu
Tarabya
Tarabya Koyu
Cami-i şerif
Taş
Kasr-ı hümayun
Hastahane
Kalenderburnu
Kalenderbağçesi
Kasr-ı hümayun
Sığlık
Köybaşı Tabyası
Yeniköy İskelesi
D6
Çeşme
Mezaristan
Cami
Mezarlık
Yalı Köyü
İskele
Mezaristan
Mahkeme
Cami
Çeşme
Mescid
Beykoz İskelesi
Beykoz Karyesi
Sultaniye Çayırı
Sultaniye İskelesi
Sedd
Çeşme
Cisr
B7
Çiftlik
Çamur ocakları
Yeldeğirmeni
Yeldeğirmeni
Maslak
Karakolhane
Yeldeğirmeni
Çiftlik
C7
Yeldeğirmeni
Keresteci İskelesi
Çiftlik
Çiftlik
Salih Paşa Camii
Hamam İskelesi
İstinyeburnu Karakolhanesi
Çavuşbaşı Çayırı
Dalyan
Kalafat yeri
İstinye Körfezi
İskele
Çamur İskelesi
Gürcü Camii
Şah Süleyman Camii
İstinye bağçeleri
Kemerhane
Ayazma
Kışlak
Mezaristan
Tokmakburnu
Mirgun
Cami#
Karakolhane
Mekteb
İskele
Çakalburnu
Karakolhane
Çeşme
D7
Hamam
İskele
Cami
İncir Köyü
Paşabağçe
Paşabağçe İskelesi
Cami
Havuz
Tabakhane
İskele
Camhane
Yeldeğirmeni
Yeldeğirmeni
Liman
Dalyan
Ayazma
Havuz
Çeşme
İskele
Çubuklu Çayırı
B8
Kanlıkavak Deresi
Mandıra
C8
Bağçeler
Maslak
Adalık İskelesi
Kanlıcık
İskender Paşa Camii
Hamam
Hamam İskelesi
Cami
Çeşme
Saib Paşa Köşkü
Kanlıcık Körfezi
Boyacı karyesi
Balta Limanı
Karakolhane
Balta Limanı Çayırı
Kasr-ı hümayun
Şeytanakıntısı
İskele
Cami
Molla Fenari Camii
D8
Kavacık
Havuz
DİPNOTLAR
1 Msl. Bkz. Mustafa Sevim (haz.), Gravürlerle Türkiye: İstanbul / Turkey in Gravures: Istanbul, I-III Ankara 1996.
2 Ayşe Yetişkin Kubilay, İstanbul Haritaları 1422-1922, İstanbul 2010. Ayrıca aynı yazarın bu eserin “Topoğrafya” bölümündeki şu yazısına bkz. “Batı Kaynaklı Haritalarda İstanbul”.
3 Coşkun Yılmaz, “Minyatürlerde Osmanlı Şehirleri”, Uluslararası Konya Sempozyumu, 13-15 Kasım 2014 Konya, basılmamış tebliğ. Osmanlı şehir tarihinin görsel kaynakları için bkz. Kathryn A. Ebel, “Osmanlı Şehir Tarihinin Görsel Kaynakları”, çev. N. Bilge Özel, TALİD, C. 3, sy. 6, 2005. S. 487-515.
4 Fikret Sarıcaoğlu, “Harita, Osmanlı Dönemi”, DİA, c. XVI, 210-216
5 İÜ. Nadir Eserler Ktp., TY 5964. Planın şehir tarihi açısından önemi için bkz. Doğan Kuban, İstanbul Tarihi, İstanbul 2010, s. 282-287.
6 İÜ Nadir Eserler Ktp., FY. 1404; TSMK B. 200.
7 TSMK H.1523.
8 En eski İstanbul planları için bkz.; Kitab-ı Bahriye, TSMK, Revan, nr. 1633, 434a. Bu planlarla ilgili değerlendirme ve karşılaştırma için bkz., İdris Bostan, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, İstanbul 2006, s. 147-153; Cevat Ülkekul, Pîrî Reis ve Türk Kartograflarının Çizgileriyle XVI., XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda İstanbul, İstanbul 2013. Kitab-ı Bahriye yazmalarındaki İstanbul tasvirlerinin tarihlenebilmesi için planlar üzerindeki anıtların ve isimlerin değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.
9 İstanbul'la ilgili minyatürler için bu eserin Kültür, Sanat ve Edebiyat bölümündeki şu yazıya bkz. Zeren Tanındı, “İstanbul Sarayının Resim Hazinesinden: Osmanlı Sanatında Minyatür”.
10 Bu haritanın baskısı ve bilgi için bkz. Fikret Sarıcaoğlu- Coşkun Yılmaz, Müteferrika, Basmacı İbrahim Efendi ve Müteferrika Matbaası/ Basmacı İbrahim Efendi and the Müteferrika Press, İstanbul 2012, s. 317-318.
11 Harita ve bilgi için bkz. Pîrî Reis'ten Önce ve Sonra: Topkapı Sarayı'nda Haritalar, İstanbul 2013.
12 İÜ Nadir Eserler Ktp., Harita Bölümü nr.,92760-92761. Haritanın yorumsuz baskısı için bkz., A. Yaşar Koçak ve dğr (haz.), Sultan II. Abdülhamid Devri Harita ve Planlarında İstanbul, İstanbul 2013. s. 43-46. Aynı haritadan M. Sinan Genim'in şahsi arşivinde de bir nüsha bulunmaktadır. Mühendishane öğrencileri tarafından hazırlanan, 27 Rebiûlevvel 1261/6 Nisan 1845 tarihli bu harita da iki paftadır. Güney paftası 42 parça 1894x1510 mm ebadındadır. Kuzey paftası da aynı ebatlarda ve 48 parçadır. Bu haritanın varlığı Mühendishane tarafından aynı haritanın 3 ay arayla çoğaltıldığını göstermektedir.
13 Zirâ‘ ile ilgili bilgi için bakınız, Mehmet Erkal, “Arşın”, DİA, c. III, 411-413.
14 Semavi Eyice, Mühendishane öğrencileri tarafından hazırlanan ve “İstanbul Camiler Haritası” olarak isimlendirdiği 1264/1847-1848 tarihli bir haritayı aynı zamanda “Bir bakıma, bu büyük şehrin Türkler tarafından çizilmiş ilk şehir planı özelliği taşıyan bu harita değerli bir belge” olarak tanımlamaktadır. Ancak bu anlamdaki ilk harita, bu çalışmaya konu olan ve yine mühendishane öğrencileri tarafından hazırlanan 1261/1845 tarihli haritadır ve Semavi Eyice'nin belirttiği haritadan çok daha büyük ölçekli ve geniş bir alanı kapsamakdır. Semavi Eyice'nin değerlendirdiği harita baskı olup, 77x73 cm ebadında ve tek paftadır. Bu haritada da 425 caminin ismi listelenmektedir. Yine çeşitli yapı, mekan ve semt isimlerine burada da yer verilmektedir. Ortak özellikler dikkate alındığında 1264/1847-1848 tarihli haritanın 1845 tarihli haritadan kaynak olarak istifade ettiğini söylemek mümkündür. İki haritanın künyelerinin karşılaştırılmasından bunların farklı eserler oldukları anlaşılmaktadır. İkinci haritanın künyesinde şu ifadeler yer almaktadır: “Darü's-saltanatü's-seniyye yani Âsitâne-i sa'adet-âşiyâneʼnin dâhil-i surda kaʼin sarây-ı hümâyûn hududu ve Bâbıâlî ve Bâb-ı seraskerî ve karakolhâneler ve cevâmi-i şerife mevâki-i meşhûre ve biʼl-cümle turûk-i âmm- ı sânîyenin ve tarafeyninde kaʼin iskelelerin harita-i mevziyyesidir ki bu defa Mühendishane-i Beriyye-i Hümâyûn cânibinden biʼl-hendese mesâha olunarak ahz-ı tersîm ile mühendishâne-i mezbûr litoğrafya destgâhında tab ü temsîl olunmuştur”. İmla ve okuma tashihi yapılmış olarak Semavi Eyice'den naklen bkz. Eski İstanbul'dan Notlar, İstanbul 2009, s. 54-56.
15 Karşılaştırma için bkz. 2 nolu dipnot.
